DISA KONSIDERATA PËR MARRËDHËNIET E NJERIUT ME MJEDISIN DHE MBROJTJEN E TIJ
Nga Besnik Ismailati
Qëndrimi i njeriut në lidhje me mjedisin ka ndryshuar në mënyrë dramatike në shekullin e njëzetë. Gjatë kësaj periudhe kanë lindur edhe mjaft lëvizje apo zhvillime ekologjike që kanë fituar me shpejtësi një vend kryesor në skenën politike dhe shoqërore të vendeve më të zhvilluara të Botës.
Por pavarësisht nga puna e përgjithshme e bërë për ndërgjegjësimin mjedisor, akoma edhe sot e kësaj dite në asnjë vend të Botës, ambientalistët nuk kanë arritur dot që të krijojnë qoftë edhe një grupim të vogël të popullsisë që të merret me problemet e mbrojtjes së ambientit, pavarësisht se kanë krijuar kushtet e një kulture të përgjithshme të kësaj fushe , pasi ata akoma nuk ia kanë dalë dot që të bindin masat e gjera popullore për rëndësinë e mbrojtjes së mjedisit.Pra vetëm ky fakt tregon se gjatë këtij shekulli në punën e ambientalistëve janë bërë edhe shumë gabime.
Në thelb katër janë gabimet kryesore në politikat mjedisore të shekullit të njëzetë:
1.Mirësia e përgjithshme e natyrës. Shpesh herë ne diskutojmë dhe e mohojmë rolin e natyrës në plakjen dhe vdekjen e njeriut, por duhet të dimë se jo çdo gjë që është e natyrshme është e mirë dhe bën mire për jetën dhe shëndetin e gjallesave, përfshi edhe njeriun.
2.Mbrojtja me këmbëngulje dhe me çdo formë e jetës, e cila shpesh herë bëhet shkak i patosensibilitetit.
3.Vizioni katastrofik i ndotjes së mjedisit.
4.Mbrojtja e fondeve simbol mjedisore që ndodhen shumë larg nga realiteti e përbashkët (p.sh. pyjet e Amazonës, etj.).
Cili person quhet ambientalist?
Kjo pyetje nuk mund të japë një përgjigje të saktë dhe të përgjithshme, për shkak se brenda profesionit të një ambientalisti bashkëjetojnë dhe mbarten ide e koncepte të ndryshme. P. sh. ata ambientalistë që pohojnë mirësinë absolute të natyrës , bëjnë pjesë në grupin e sempliçistëve (ambientalistët e thjeshtë), ndërsa ata që e orientojnë ambientalizmin e tyre në mbrojtjen e të gjitha formave të jetës shtazore, bëjnë pjesë në grupin e ambientalistëve patosensibël. Grupi që është i orientuar në mbrojtjen e fondeve apo "simboleve " të tilla si p.sh. pyjet e Amazonës, një park apo një specie të vetme të kafshëve, bëjnë pjesë në grupin e ambientalistëve romantikë, ndërsa grupi që është i tmerruar nga ndotja e ambientit ,bën pjesë në grupin e ambietalistëve fobikë (në kuptimin e “Well-being” mirëqenies).
Këto katër pozicione të ambientalistëve e kanë bërë të pamundur shumicën e popullsisë kudo nëpër Botë që të përfshihet në tezat e "të gjelbërve", pasi në këtë rast mungon bashkëlidhja psikologjike që e motivon këtë pozicion. Nga sa u citua më lart kuptojmë menjëherë se, në se për një ambientalist një çështje e mjedisit mund të jetë e vlefshme, ajo nuk mund të jetë e tillë për dikë tjetër që ka një vizion ndryshe për jetën , i cili përpara se të vendosë për një veprim që duhet të kryejë në lidhje me mjedisin, tenton të bëjë vlerësimin e vet pro ose kundër tij, dhe pastaj merr vendimin e vet pozitiv ose negativ në lidhje me çështjen e vet që ai ka për të zgjidhur.
Një meritë e madhe e ambientalistëve sot është që ata kanë treguar se natyra është një e mirë, nga e cila njeriu mund të heqë dorë vetëm atëhere kur të ketë humbur një pjesë të vetes së tij: ku secili prej nesh duhet të kujtojë disa momente të jetës së vet , në të cilën natyra ka luajtur një rol të rëndësishëm.
Për ekologjistët e zakonshëm, apo ata më të thjeshtët, tashmë është bërë praktikë e zakonshme për të sulmuar direkt të gjithë ata njerëz që shkatërrojnë trashëgiminë natyrore si: një fabrikë që ndot ambientin, një gjuetar, një zonjë të veshur me peliçe, etj.etj.Por problemi i tyre kryesor është se ata me një pozicion ekstremist përfundojnë në vendosjen e vetes së tyre në kundërshtim me jetën e përbashkët të shoqërisë njerëzore.
Nëse do të provojmë të intervistojmë dhjetë njerëz të zakonshëm, do të shohim se të paktën nëntë prej tyre do të jenë në favor me argumentet më të përgjithshme të ambientalistëve, por nga ana tjetër tek të gjithë ata nuk do të jetë e vështirë të gjenden edhe shumë mospërputhje me idetë e tyre.
P.sh. kush do të ishte dakort që të hiqte dorë nga përdorimi i një makine të shpejtë që lëviz nga një vend në tjetrin? Sigurisht që makina përdoret për punë, por është fatkeqësi kur dikush atë e përdor edhe ditët e shtuna e të diela për argëtim, duke shkaktuar kështu edhe ndotjen e ambientit. Kujt p.sh.në jetën e vet nuk i ka rastisur që duke udhëtuar me makinë në kohën e një mbrëmjeje verore, të mos ketë shtypur me dhjetëra bretkosa nëpër rrugët e lagura nga ndonjë rrebesh shiu, apo edhe ndonjë iriq të mbledhur si top në mes të asfaltit?
Çdo njeri është kundër fabrikave që ndotin mjedisin, por nga ana tjetër vetë punëtorët janë kundër mbylljes së një fabrikë që e ndot atë, për të mos humbur vendin e punës.
Ne e dimë shumë mirë se ngrohësit e llojeve të ndryshme të qyteteve janë një prej burimeve më të mëdha të ndotjes së ajrit , por nga ana tjetër janë edhe kondicionerër që harxhojnë një sasi të pabesueshme të energjisë elektrike, por cili prej nesh nuk është dakort që ta ketë ambientin e shtëpisë së vet të ngrohtë?
Kush nuk do të dëshironte që të jetonte në një shtëpi të bukur në periferi të qytetit, me një kopësht,ku të vraponte e të argëtohej së bashku me qenin e vet? Apo sikur të kishte edhe një shtëpi tjetër në buzë të detit , ku të kalonte fundjavën… Sa keq do të ishte për çdo banor të një qyteti apo të një zone, sikur secili prej tyre të kishte në dispozicion të vet një sipërfaqe toke prej 70 x 70 metra, ku të ndërtonte vilën e vet, atëhere me siguri që çdo metër toke e kësaj zone apo këtij qyteti do të ishte urbanizuar dhe betonuar, dhe natyrisht, pjesa e banorëve që do të ndërtonte shtëpinë e vet në zonat malore apo edhe në mes të një liqeni , do të protestonte me forcë për këtë fenomen.
Kush nuk do të dëshironte të ndërtoheshin rrugë të reja për të kursyer qoftë edhe disa minuta udhëtim?
Çdo person që preferon skitë, sigurisht që e mendon se do të kalojë edhe një ditë argëtuese, por a i shkon ndonjëherë në mendje se çdo pistë përbën edhe një dhunim apo shkatërrim të malit?
Po ata miliona njerëz kudo nëpër Botë që dynden për argëtim dhe çlodhje në plazhe në periudhën e verës, ndoshta nuk e kuptojnë se me dëshirën e tyre bëhen bashkëfajtorë të përtacisë që shkaktohet nga nxehtësia e rrezeve diellore? Natyrisht që çdo fshat buzë detit është i integruar shumë mirë me natyrën piktoreske të tij, por do të ishte më mirë që ky fshat të mos ndodhej buzë detit, sepse, p.sh. çfarë do t’i thoshte një prind fëmijës së vet, i cili vrapon buzë detit për të kapur një kandil deti? Natyrisht që prindi nga kënaqësia dhe gëzimi do t’i thoshte:”Të lumtë! Deti ka shumë kandila…”. Por, a nuk e dimë se në det ka edhe peshkaqenë që shkaktojnë dëme e fatkeqësi në jetët njerëzore?
Shembuj të tillë të marrëdhënieve të njeriut me natyrën apo mjedisin janë të panumërt. Megjithatë, ambientalist i mirëfilltë mund të quhet çdo njeri që do të dëshironte të kishte e të krijonte me dëshirë e me ndërgjegje sa më shumë parqe të mbrojtura e të padëmtuara.
Si konkluzion, prania dhe pjesëmarrja e njeriut në ruajtjen dhe zhvillimin e natyrës apo mjedisit, sigurisht që do të jepte rezultate pozitive, vetëm atëhere kur ai do të punonte me dëshirë e ndërgjegje në këtë fushë.
Por pavarësisht nga puna e përgjithshme e bërë për ndërgjegjësimin mjedisor, akoma edhe sot e kësaj dite në asnjë vend të Botës, ambientalistët nuk kanë arritur dot që të krijojnë qoftë edhe një grupim të vogël të popullsisë që të merret me problemet e mbrojtjes së ambientit, pavarësisht se kanë krijuar kushtet e një kulture të përgjithshme të kësaj fushe , pasi ata akoma nuk ia kanë dalë dot që të bindin masat e gjera popullore për rëndësinë e mbrojtjes së mjedisit.Pra vetëm ky fakt tregon se gjatë këtij shekulli në punën e ambientalistëve janë bërë edhe shumë gabime.
Në thelb katër janë gabimet kryesore në politikat mjedisore të shekullit të njëzetë:
1.Mirësia e përgjithshme e natyrës. Shpesh herë ne diskutojmë dhe e mohojmë rolin e natyrës në plakjen dhe vdekjen e njeriut, por duhet të dimë se jo çdo gjë që është e natyrshme është e mirë dhe bën mire për jetën dhe shëndetin e gjallesave, përfshi edhe njeriun.
2.Mbrojtja me këmbëngulje dhe me çdo formë e jetës, e cila shpesh herë bëhet shkak i patosensibilitetit.
3.Vizioni katastrofik i ndotjes së mjedisit.
4.Mbrojtja e fondeve simbol mjedisore që ndodhen shumë larg nga realiteti e përbashkët (p.sh. pyjet e Amazonës, etj.).
Cili person quhet ambientalist?
Kjo pyetje nuk mund të japë një përgjigje të saktë dhe të përgjithshme, për shkak se brenda profesionit të një ambientalisti bashkëjetojnë dhe mbarten ide e koncepte të ndryshme. P. sh. ata ambientalistë që pohojnë mirësinë absolute të natyrës , bëjnë pjesë në grupin e sempliçistëve (ambientalistët e thjeshtë), ndërsa ata që e orientojnë ambientalizmin e tyre në mbrojtjen e të gjitha formave të jetës shtazore, bëjnë pjesë në grupin e ambientalistëve patosensibël. Grupi që është i orientuar në mbrojtjen e fondeve apo "simboleve " të tilla si p.sh. pyjet e Amazonës, një park apo një specie të vetme të kafshëve, bëjnë pjesë në grupin e ambientalistëve romantikë, ndërsa grupi që është i tmerruar nga ndotja e ambientit ,bën pjesë në grupin e ambietalistëve fobikë (në kuptimin e “Well-being” mirëqenies).
Këto katër pozicione të ambientalistëve e kanë bërë të pamundur shumicën e popullsisë kudo nëpër Botë që të përfshihet në tezat e "të gjelbërve", pasi në këtë rast mungon bashkëlidhja psikologjike që e motivon këtë pozicion. Nga sa u citua më lart kuptojmë menjëherë se, në se për një ambientalist një çështje e mjedisit mund të jetë e vlefshme, ajo nuk mund të jetë e tillë për dikë tjetër që ka një vizion ndryshe për jetën , i cili përpara se të vendosë për një veprim që duhet të kryejë në lidhje me mjedisin, tenton të bëjë vlerësimin e vet pro ose kundër tij, dhe pastaj merr vendimin e vet pozitiv ose negativ në lidhje me çështjen e vet që ai ka për të zgjidhur.
Një meritë e madhe e ambientalistëve sot është që ata kanë treguar se natyra është një e mirë, nga e cila njeriu mund të heqë dorë vetëm atëhere kur të ketë humbur një pjesë të vetes së tij: ku secili prej nesh duhet të kujtojë disa momente të jetës së vet , në të cilën natyra ka luajtur një rol të rëndësishëm.
Për ekologjistët e zakonshëm, apo ata më të thjeshtët, tashmë është bërë praktikë e zakonshme për të sulmuar direkt të gjithë ata njerëz që shkatërrojnë trashëgiminë natyrore si: një fabrikë që ndot ambientin, një gjuetar, një zonjë të veshur me peliçe, etj.etj.Por problemi i tyre kryesor është se ata me një pozicion ekstremist përfundojnë në vendosjen e vetes së tyre në kundërshtim me jetën e përbashkët të shoqërisë njerëzore.
Nëse do të provojmë të intervistojmë dhjetë njerëz të zakonshëm, do të shohim se të paktën nëntë prej tyre do të jenë në favor me argumentet më të përgjithshme të ambientalistëve, por nga ana tjetër tek të gjithë ata nuk do të jetë e vështirë të gjenden edhe shumë mospërputhje me idetë e tyre.
P.sh. kush do të ishte dakort që të hiqte dorë nga përdorimi i një makine të shpejtë që lëviz nga një vend në tjetrin? Sigurisht që makina përdoret për punë, por është fatkeqësi kur dikush atë e përdor edhe ditët e shtuna e të diela për argëtim, duke shkaktuar kështu edhe ndotjen e ambientit. Kujt p.sh.në jetën e vet nuk i ka rastisur që duke udhëtuar me makinë në kohën e një mbrëmjeje verore, të mos ketë shtypur me dhjetëra bretkosa nëpër rrugët e lagura nga ndonjë rrebesh shiu, apo edhe ndonjë iriq të mbledhur si top në mes të asfaltit?
Çdo njeri është kundër fabrikave që ndotin mjedisin, por nga ana tjetër vetë punëtorët janë kundër mbylljes së një fabrikë që e ndot atë, për të mos humbur vendin e punës.
Ne e dimë shumë mirë se ngrohësit e llojeve të ndryshme të qyteteve janë një prej burimeve më të mëdha të ndotjes së ajrit , por nga ana tjetër janë edhe kondicionerër që harxhojnë një sasi të pabesueshme të energjisë elektrike, por cili prej nesh nuk është dakort që ta ketë ambientin e shtëpisë së vet të ngrohtë?
Kush nuk do të dëshironte që të jetonte në një shtëpi të bukur në periferi të qytetit, me një kopësht,ku të vraponte e të argëtohej së bashku me qenin e vet? Apo sikur të kishte edhe një shtëpi tjetër në buzë të detit , ku të kalonte fundjavën… Sa keq do të ishte për çdo banor të një qyteti apo të një zone, sikur secili prej tyre të kishte në dispozicion të vet një sipërfaqe toke prej 70 x 70 metra, ku të ndërtonte vilën e vet, atëhere me siguri që çdo metër toke e kësaj zone apo këtij qyteti do të ishte urbanizuar dhe betonuar, dhe natyrisht, pjesa e banorëve që do të ndërtonte shtëpinë e vet në zonat malore apo edhe në mes të një liqeni , do të protestonte me forcë për këtë fenomen.
Kush nuk do të dëshironte të ndërtoheshin rrugë të reja për të kursyer qoftë edhe disa minuta udhëtim?
Çdo person që preferon skitë, sigurisht që e mendon se do të kalojë edhe një ditë argëtuese, por a i shkon ndonjëherë në mendje se çdo pistë përbën edhe një dhunim apo shkatërrim të malit?
Po ata miliona njerëz kudo nëpër Botë që dynden për argëtim dhe çlodhje në plazhe në periudhën e verës, ndoshta nuk e kuptojnë se me dëshirën e tyre bëhen bashkëfajtorë të përtacisë që shkaktohet nga nxehtësia e rrezeve diellore? Natyrisht që çdo fshat buzë detit është i integruar shumë mirë me natyrën piktoreske të tij, por do të ishte më mirë që ky fshat të mos ndodhej buzë detit, sepse, p.sh. çfarë do t’i thoshte një prind fëmijës së vet, i cili vrapon buzë detit për të kapur një kandil deti? Natyrisht që prindi nga kënaqësia dhe gëzimi do t’i thoshte:”Të lumtë! Deti ka shumë kandila…”. Por, a nuk e dimë se në det ka edhe peshkaqenë që shkaktojnë dëme e fatkeqësi në jetët njerëzore?
Shembuj të tillë të marrëdhënieve të njeriut me natyrën apo mjedisin janë të panumërt. Megjithatë, ambientalist i mirëfilltë mund të quhet çdo njeri që do të dëshironte të kishte e të krijonte me dëshirë e me ndërgjegje sa më shumë parqe të mbrojtura e të padëmtuara.
Si konkluzion, prania dhe pjesëmarrja e njeriut në ruajtjen dhe zhvillimin e natyrës apo mjedisit, sigurisht që do të jepte rezultate pozitive, vetëm atëhere kur ai do të punonte me dëshirë e ndërgjegje në këtë fushë.
No comments:
Post a Comment