Shqiptarët rrisin ankesat për mungesën e informimit nga institucionet

Shqiptarët rrisin ankesat për  mungesën e informimit nga institucionet

Nga Alban Matushi

Njësitë vendore në Jug të Shqipërisë premtuan në se do të hapnin Faqe Web-i ku do të bënin transparent aktivitetin e tyre për qytetarët dhe do rrisnin komunikimin me publikun. Por, kur kanë kaluar gati dy vjet nga fillimi i aktivitetit të 7 Bashkive të reja, të cilat dolën nga zgjedhjet me Reformën e re Territoriale, në Qarkun e Gjirokastrës, asnjë prej tyre nuk e ka bërë këtë. Unioni Rajonal i Gazetarëve vërejti se “Programet e Transparencës” ndonëse janë një detyrim ligjor nuk pasqyrohen në komunikimin me qytetarët dhe edhe atje ku janë formalisht nuk përditësohen me të dhëna. Sipas një monitorimi të kryer nga Komisioneri për të Drejtën e Informimit në shkallë vendi për vitin 2016 nga 128 Autoritete Publike vetëm 77 prej tyre kanë hartuar dhe miratuar Programin e Transparencës dhe vetëm 78 Autoritete Publike mbajnë një Regjistër të Kërkesave dhe Përgjigjeve ndaj qytetarëve. Sipas Komisionerit nga të dhënat e marra vetëm nga 78 Autoritete Publike për vitin 2016 janë trajtuar 14.314 kërkesa për informacion 626 prej të cilave janë refuzuar.

 Rritja e ankesave nga qytetarët

Qytetarët shqiptarë dhe Organizatat e Shoqërisë Civile rritën ndjeshëm gjatë vitir 2016 ankesat për zbatimin e Ligjit për të Drejtën e Informimit nga institucionet shtetërore dhe vendore. Një raport i Komisionerit për të Drejtën e Informimit flet për gati trefishim të numrit të ankesave krahasur me një vit më parë. “U depozituan 684 ankesa, thuhet në raport dhe rritja e numrit të tyre si nga organizatat e shoqërisë civile dhe qytetarët është një tregues i mirë i rritjes së ndërgjegjësimit qytetar”. Raporti vlerëson se 374 ankesa janë depozituar nga organizaat e Shoqerisë Civile dhe 310 janë depozituar nga qytetarët. Në Raport vihet në dukje “një rritje e ndjeshme e numrit të ankesave të qytetarëve krahasuar me një vit më parë, ku numri në total i ankesave ka qenë 274. “Ankesat, sipas vlerësimit të Komisionierit për të Drejtën e Informimit, kanë qenë kryesisht për institucionet e pushtetit vendor, por ka patur ankesa edhe për institucionet e pushtetit qendror. “Mbetet ende problematike moskthimi i përgjigjes nga ana e Autoriteteve Publike brenda afatit 10 ditor të përcaktuar nga Ligji “Për të e drejtën informimit”, vlerëson Raporti.

Pak zyrtarë të ndëshkuar për frenim të dhënies së Informacionit

Komisioneri për të Drejtën e Informit në Shqipëri ka dhënë përgjatë vitit 2016 vetëm 3 sanksione administrative ndaj personave përgjegjës për refuzim për vënie në dispozicion të informacionit publik të kërkuar. Por Zyra e Komisionerit në Raportin e vitit 2016 tha se ka realizuar 95 hetime administrative në fushën e të Drejtës për Informim me synim verifikimin e ankesave të depozituara. Sipas Raportit nga Komisioneri janë dërguar pranë Autoriteteve Publike 273 kërkesa për parashtrime, ndërsa 46 ankesa vijojnë të jenë në proces. Disa organizata të shoqërisë civile po nxitin muajt e fundit ne nivelin vendor qytetarët t`u drejtohen autoriteteve për informacion. Instituti Shqiptar i Medias praktikoi interesime në disa Bashki të vendit nga gazetarët dhe qytetarët për të parë nivelin e sjelljes së autoriteteve  në dhënien e informacionit të kërkuar. Përpjekjet vijnë në një kohë kur analistët vlerësojnë me shqetësim kufizimin e Transparencës për një seri aktivitetesh si ato të Koncesioneve, Projekteve në infrastrukturë, shpenzimeve per aktivitete politike dhe partiake, etj.

Monitorimet nxjerrin zbuluar Bashkitw 

Një monitorim i kryer nga BIRN gjatë muajit qershor zbuloi se më pak se gjysma e detyrimeve ligjore në lidhje me të drejtën për informim dhe transparencën aktualisht respektohen nga 61 njësitë e pushtetit vendor, pjesërisht për shkak të mungesës së njohjes së ligjeve dhe pjesërisht për shkak të mentalitetit të administratës së mbyllur për publikun. Hartuesit e raportit identifikuan 50 detyrime që bashkive u rrjedhin nga tre ligje dhe dërgoi 12 gazetarë në secilën nga 61 bashkitë e vendit për të parë se sa prej këtyre detyrimeve aktualisht respektohen. Monitorimi u krye paralelisht në terren dhe në internet për të krijuar një njësi matëse mbi nivelin e transparencës dhe njëkohësisht për të identifikuar ato pjesë të ligjeve që vijojnë të mos respektohen, me synimin final që bashkitë të detyrohen t’i zbatojnë këto ligje të rëndësishme për demokracinë. BIRN i analizoi të tri ligjet për të identifikuar 50 detyrime që bashkive u rrjedhin nga këto ligje për të bërë publike në çdo kohë ligje, vendime, rregullore, dokumente, adresa personash kontakti, etj. dhe pas kësaj grupi i gazetarëve vizituan bashkitë një për një për të parë nëse këto dokumente qenë të disponueshme në stendat e bashkive apo qenë të disponueshme menjëherë pas kërkesave të kryera pranë koordinatorëve për të drejtë informimi të secilës bashki. Detyrat ligjore të bashkive variojnë nga publikimi i dokumenteve të rëndësishme si ligjet, vendimet e këshilleve bashkiake, buxheteve dhe buxheteve faktike, te publikimi i emrit të koordinatorit për të drejtë informimi dhe koordinatorit për njoftim dhe konsultim publik, te publikimi i procesverbaleve të konsultimeve publike të kryera apo te njoftimet për datën, vendin dhe temën e konsultimit publik të planifikuar. Nga monitorimi në terren rezultoi se asnjë bashki nuk i ka respektuar kërkesat e ligjeve të mësipërme